در سال‌های اخیر، تحول دیجیتال در گمرک ایران با قدرت پیش رفته و سامانه‌های الکترونیک گمرک جایگزین فرآیندهای وقت‌گیر سنتی شده‌اند. این سامانه‌ها نه‌تنها سرعت انجام امور گمرکی را بالا برده‌اند، بلکه در کاهش تخلفات، حذف کاغذبازی و شفافیت بیشتر در واردات و صادرات کالا نیز نقش چشمگیری ایفا کرده‌اند.
در این مقاله، به معرفی کامل سامانه‌های گمرکی ایران از جمله سامانه EPL، سامانه جامع تجارت و سامانه رجیستری گوشی می‌پردازیم و مراحل، مزایا و نکات مهم استفاده از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
برای اطلاعات بیشتر درباره فرایندهای گمرکی به صفحه ترخیص کالا از گمرک مراجعه کنید.
سامانه جامع گمرکی (EPL) چیست؟
سامانه EPL یا Electronic Packing List یکی از مهم‌ترین بسترهای دیجیتال برای ثبت سفارش کالا ، رهگیری و ترخیص کالا در گمرک است. این سامانه به واردکنندگان و صادرکنندگان اجازه می‌دهد تا اظهارنامه گمرکی، اسناد حمل‌ونقل، پرداخت‌ها و مجوزها را به‌صورت کاملاً آنلاین مدیریت کنند. استفاده از EPL باعث کاهش چشمگیر زمان ترخیص کالا، کاهش خطاهای انسانی و افزایش شفافیت در فرآیندهای گمرکی می‌شود. همچنین این سیستم امکان پیگیری لحظه‌ای وضعیت کالا را فراهم کرده و ارتباط مؤثرتری بین فعالان زنجیره تأمین ایجاد می‌کند که در نهایت به تسهیل تجارت و بهبود تجربه کاربری کمک می‌نماید.
قابلیت‌های کلیدی سامانه EPL:
-
-
ثبت و رهگیری اظهارنامه واردات و صادرات
-
بارگذاری مدارک از جمله فاکتور، لیست بسته‌بندی و قبض انبار
-
پرداخت آنلاین حقوق و عوارض گمرکی
-
دریافت پروانه سبز گمرکی
-
اتصال به سامانه جامع تجارت (ntsw.ir)
-
چگونه در سامانه EPL ثبت‌نام کنیم؟
برای ثبت‌نام در سامانه EPL گمرک ایران، مراحل زیر را طی کنید:
-
مراجعه به سایت epl.irica.ir
-
انتخاب گزینه “ثبت‌نام”
-
وارد کردن اطلاعات هویتی و بارگذاری مدارک
-
دریافت نام کاربری و رمز عبور برای ورود به سامانه
مدارک مورد نیاز:
-
کارت ملی یا شناسنامه
-
کارت بازرگانی معتبر
-
روزنامه رسمی (برای شرکت‌ها)
-
وکالت‌نامه یا معرفی‌نامه رسمی
فراموشی رمز سامانه EPL گمرک
اگر رمز عبور خود را فراموش کرده‌اید:
-
از طریق گزینه «فراموشی رمز» در صفحه ورود اقدام کنید
-
یا به صورت حضوری به واحد IT گمرک مراجعه نمایید
چه خدماتی در سامانه EPL ارائه می‌شود؟
سامانه EPL طیف وسیعی از امور گمرکی را پوشش می‌دهد، از جمله:
-
ثبت اظهارنامه
-
پرداخت حقوق گمرکی و مالیات‌ها
-
دریافت پروانه ترخیص
-
رهگیری وضعیت کالا در گمرک
سامانه گمرک برای رجیستر گوشی
افرادی که گوشی موبایل را از خارج وارد کشور می‌کنند، باید آن را در سامانه همتا (hamta.ntsw.ir) ثبت‌نام کنند. این ثبت‌نام شامل وارد کردن مشخصات گوشی، گذرنامه، بلیت پرواز و پرداخت عوارض گمرکی است.
مراحل رجیستری گوشی:
-
ورود به سامانه همتا یا سامانه گمرک
-
انتخاب گزینه «ثبت گوشی مسافری»
-
وارد کردن اطلاعات دستگاه و مالک
-
دریافت کد رهگیری و پرداخت عوارض
-
صدور کد فعال‌سازی
استعلام ثبت گوشی در گمرک
برای استعلام وضعیت رجیستری گوشی خود:
-
وارد سامانه همتا شوید
-
یا از طریق سایت گمرک وضعیت ثبت گوشی را بررسی کنید.
اظهارنامه گمرکی چیست؟
اظهارنامه گمرکی سندی الکترونیکی است که مشخصات کامل کالا، کشور مبدأ، نوع بسته‌بندی، تعداد، ارزش و دیگر اطلاعات گمرکی در آن ثبت می‌شود. این اظهارنامه از طریق سامانه EPL ثبت می‌شود و لازمه هرگونه ترخیص قانونی کالا است.
مدارک لازم برای اظهارنامه:
-
فاکتور فروش
-
بارنامه حمل
-
لیست بسته‌بندی (Packing List)
-
کارت بازرگانی
-
قبض انبار
-
مجوز واردات (در صورت نیاز)
دوراظهاری چیست و چه مزایایی دارد؟
دوراظهاری گمرکی به معنای ثبت پیش‌دستانه اظهارنامه قبل از ورود فیزیکی کالا به گمرک است. این روش باعث تسریع فرآیند ترخیص و کاهش توقف کالا در گمرک می‌شود. با اجرای دوراظهاری، فرآیندهای بررسی اسناد و ارزیابی کارشناسان گمرکی پیش از ورود کالا آغاز می‌شود که به کاهش هزینه‌های انبارداری، بهینه‌سازی مدیریت زنجیره تأمین و تسریع دسترسی به بازار کمک می‌کند. همچنین این فرآیند باعث کاهش ریسک‌های ناشی از مغایرت اسناد و مدارک شده و مسیر سبز گمرکی را برای کالاهایی با ریسک پایین فراهم می‌سازد.دوراظهاری فرآیندی است که پیش از ورود فیزیکی کالا انجام می‌شود و باعث تسریع ترخیص می‌شود. این مرحله در سامانه EPL اجرا می‌شود.
مزایای سامانه‌های گمرکی برای بازرگانان
مزایای سامانه‌های الکترونیک گمرک برای بازرگانان بسیار قابل توجه است و تاثیر مستقیمی بر بهبود روند واردات و صادرات کالا دارد:
کاهش زمان ترخیص: سامانه‌های الکترونیکی فرآیند ثبت و بررسی مدارک را به صورت دیجیتال انجام می‌دهند که باعث می‌شود مراحل ترخیص سریع‌تر و بدون معطلی انجام شود. این کاهش زمان نگهداری کالا در گمرک، هزینه‌های انبارداری و تاخیر در عرضه کالا به بازار را به حداقل می‌رساند.
کاهش خطای انسانی و حذف فرآیندهای دستی: با حذف مراحل کاغذبازی و ورود اطلاعات دستی، احتمال اشتباهات در ثبت مدارک و داده‌ها کاهش چشمگیری پیدا می‌کند. سیستم‌های الکترونیکی امکان کنترل و اعتبارسنجی خودکار اطلاعات را فراهم می‌کنند که باعث افزایش دقت و کاهش خطاهای انسانی می‌شود.
افزایش امنیت اطلاعات و شفافیت در فرآیندها: تمام اطلاعات و سوابق مربوط به کالاها و مراحل ترخیص در یک سامانه امن ذخیره می‌شود و قابلیت پیگیری دقیق هر عملیات وجود دارد. این شفافیت موجب افزایش اعتماد بازرگانان و نهادهای نظارتی شده و از بروز تخلفات جلوگیری می‌کند.
کاهش نیاز به مراجعه حضوری به گمرک: اکثر خدمات گمرکی مثل ثبت اظهارنامه، پرداخت هزینه‌ها و دریافت مجوزها به صورت آنلاین انجام می‌شوند. این موضوع باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه بازرگانان و کاهش ترافیک و ازدحام در دفاتر گمرک می‌شود و فرآیند را برای همه طرفین آسان‌تر می‌کند.
جمع‌بندی
با گسترش سامانه‌های الکترونیک گمرک، امروز هر واردکننده یا صادرکننده‌ای برای انجام امور گمرکی باید با سامانه‌هایی چون EPL، سامانه جامع تجارت و سامانه رجیستری آشنا باشد. تسلط بر این ابزارها نه‌تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه از بروز مشکلات حقوقی و تأخیر در ترخیص کالا نیز جلوگیری می‌کند.
اگر به‌دنبال راهی مطمئن برای تسهیل فرآیندهای گمرکی هستید، استفاده از خدمات شرکت‌های معتبر مانند قطعه بنیان آسمان که تجربه طولانی در ثبت سفارش، ترخیص کالا و مشاوره بازرگانی دارند، انتخابی هوشمندانه خواهد بود.
سوالات متداول
۱. آیا می‌توان با یک کارت بازرگانی در چند سامانه گمرکی ثبت‌نام کرد؟
بله، با یک کارت بازرگانی معتبر می‌توان در سامانه‌های EPL، جامع تجارت و سایر سامانه‌های وابسته ثبت‌نام و فعالیت داشت.
۲. برای ترخیص کالا از طریق سامانه EPL آیا نیاز به مراجعه حضوری هم هست؟
در بسیاری از موارد نیازی به مراجعه حضوری نیست، اما در صورت نقص مدارک یا نیاز به تأیید نهایی، ممکن است مراجعه حضوری به گمرک الزامی باشد.
۳. آیا سامانه EPL برای صادرات نیز کاربرد دارد؟
بله، این سامانه علاوه بر واردات، برای ثبت اظهارنامه‌های صادراتی نیز قابل استفاده است.
۴. رمز EPL را فراموش کرده‌ام ولی دسترسی به ایمیل ثبت‌شده ندارم، چه کنم؟
در این حالت باید به صورت حضوری به واحد فناوری اطلاعات گمرک مربوطه مراجعه کرده و با ارائه مدارک هویتی اقدام به بازیابی رمز عبور کنید.
۵. تفاوت پروانه سبز و پروانه عبور چیست؟
پروانه سبز گمرکی مجوز نهایی برای ترخیص کالا از گمرک است، در حالی‌که پروانه عبور به کالاهایی داده می‌شود که از مرز ورودی به گمرک مقصد داخلی منتقل می‌شوند.
