
محاسبه عوارض گمرکی نقش کلیدی در کاهش هزینههای واردات دارد؛ در ادامه این مقاله با فرمولها و نکات کاربردی آن آشنا شوید.
عوارض گمرکی چیست؟
تعرفه یا همان عوارض گمرک در واقع نوعی مالیات است که به صورت غیرمستقیم برای ورود، ترخیص و ترانزیت قانونی کالاهای خارجی در واردات و تجارت بین المللی پرداخت می شود.
اهداف استفاده از کد تعرفه در محاسبه عوارض گمرکی:
- نظارت بر محصول کنترلشده: برای اطمینان از اینکه کالای وارداتی مشمول محدودیت یا مجوز خاص نیست، در فرآیند محاسبه عوارض گمرکی بررسی میشود.
- قوانین مبدأ: بر اساس کشور صادرکننده کالا، نرخ تعرفه و شرایط ترجیحی در محاسبه عوارض گمرکی اعمال میشود.
- مالیات داخلی: مالیاتهای مرتبط با مصرف داخلی مانند مالیات بر ارزش افزوده نیز در کنار محاسبه عوارض گمرکی لحاظ میگردد.
- سیاست تجاری : حفظ تعادل تجاری و حمایت از تولید داخل از طریق تعرفهها در محاسبه عوارض گمرکی دنبال میشود.
- نظارت بر قیمت: بررسی و تطابق ارزش واقعی کالا با نرخ جهانی در هنگام محاسبه عوارض گمرکی اهمیت دارد.
- حملونقل: هزینههای حمل بینالمللی مانند بیمه و فریت بر اساس شرایط حمل (CIF/FOB) در محاسبه عوارض گمرکی لحاظ میگردد.
- آمار حملونقل: دادههای تجاری ورودی و خروجی برای تحلیل و برنامهریزی اقتصادی از طریق ثبت اطلاعات محاسبه عوارض گمرکی استخراج میشود.

نحوه محاسبه هزینه های گمرکی
برای جلوگیری از متضرر شدن بازرگانان ، می بایست قبل از واردات و صادرات کالا تمامی قوانین مربوط به عوارض کالا در گمرک را بدانند یا با تیم مشاوره بازرگانی قطعه بنیان آسمان در این زمینه مشورت کنند و در صورت تمایل تمامی مسائل مربوط به هزینه های گمرکی را به کارشناسان ما بسپارند.
فرمولهای محاسبه عوارض گمرکی
چهار فرمول معروف جهت محاسبه عوارض گمرکی موجود است که آنهاهمان هزینه های گمرکی می باشد که شامل موارد زیر است:
1- حقوق گمرکی: ارزش سیف × نرخ ارز × نرخ تعرفه گمرکی(بازرگانان گرامی می بایست برای انجام امور مربوط به گمرک هزینه هایی را پرداخت کنند که همان هزینه های گمرکی است که طبق فرمول مصوب محاسبه می شود)
2- سود بازگانی: ارزش سیف × نرخ ارز × نرخ تعرفه (هزینه بابت باربری، بارچینی، انبارداری، تخلیه، آزمایش، بارگیری، کارشناسی) قابل ذکر است که هزینه گمرک موقع ترخیص از بازرگانان اخذ میگردد.
3- هزینه انبارداری : مدت زمانی که کالا در انبار است × نرخ انبارداری × وزن ناخالص کالا
این هزینه از از همان روز اول ورود کالا به انبار محاسبه می شود این هزینه متناسب نوع انبار و زمان توقف کالا در گمرک محاسبه می شود
4- محاسبه ارزش CIF کالا: قیمت ارزی کالا × نرخ ارز که توسط گمرک اعلام می شود + هزینه بیمه کالا در صورتیکه برای کالا FOB خریداری شده باشد.
کل هزینه واردات کالا شامل چه مواری است؟
هزینه های گمرکی، عوارض، سود بازرگانی، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات هلال احمر، هزینه های جابجایی محموله می باشد. البته هزینه های انبارداری، هزینه جابجایی و سایر هزینه های مربوط به زمان ماندن کالا در گمرک نیز در کل هزینه گمرکی لحاظ می شود. با این تفاصیل، جالب است بدانید که صادرات تحت تاثیر تعرفه قرار نمی گیرد و کالاهای صادراتی از پرداخت 75 درصد هزینه باربری و جابجایی و انبار معاف هستند.
اهمیت محاسبه دقیق عوارض گمرکی در ایران
با توجه به افزایش هزینههای واردات و نوسانات ارزی، محاسبه دقیق عوارض گمرکی در ایران به یکی از دغدغههای اصلی فعالان اقتصادی تبدیل شده است. در واقع، آگاهی کامل از نحوه محاسبه هزینههای گمرکی برای واردات کالا میتواند از پرداخت هزینههای اضافی، جریمههای گمرکی یا تأخیر در ترخیص جلوگیری کند.
تفاوت ارزش کالا در فاکتور و محاسبه گمرک
از جمله موارد مهمی که در این خصوص باید در نظر گرفت، تفاوت بین ارزش کالا در فاکتور (Commercial Invoice) و ارزش تعیینشده توسط گمرک است. بسیاری از بازرگانان با این سؤال مواجهاند که چگونه ارزش CIF توسط گمرک محاسبه میشود و چرا در برخی موارد با فاکتور رسمی تفاوت دارد.
همچنین باید توجه داشت که در واردات کالا از کشورهایی مانند چین، ترکیه یا امارات، نرخ تعرفه و سود بازرگانی میتواند بسیار متفاوت باشد. بنابراین، دانستن تعرفه گمرکی واردات از چین یا سایر کشورها، نقش کلیدی در تصمیمگیریهای تجاری دارد.
اگر قصد واردات قطعات الکترونیکی، ماشینآلات صنعتی، پوشاک یا تجهیزات خاص را دارید، توصیه میشود پیش از هر اقدامی، ابتدا کد تعرفه (HS Code) کالا را در سامانه گمرک بررسی کرده و با یک مشاور حرفهای مشورت نمایید.
جمع بندی
محاسبه دقیق عوارض گمرکی نقش مهمی در کنترل هزینههای واردات دارد. ناآگاهی از ارزش CIF، نرخ تعرفه یا کد کالا میتواند منجر به هزینههای اضافی و تأخیر در ترخیص شود. برای جلوگیری از ضرر، بهتر است پیش از واردات با مشاور بازرگانی مشورت کرده و اطلاعات خود را از سامانه گمرک بهروز نگه دارید.
سوالات متداول
۱. چگونه کد تعرفه کالای خود را پیدا کنیم؟
میتوانید با مراجعه به سامانه جامع تجارت یا سایت گمرک ایران، کد تعرفه کالا را بر اساس توضیح یا نوع محصول جستجو کنید. همچنین شرکتهای مشاوره بازرگانی میتوانند در این زمینه راهنمایی کنند.
۲. آیا نرخ تعرفه برای همه کالاها یکسان است؟
خیر. هر گروه کالایی دارای نرخ تعرفه و سود بازرگانی خاصی است که در کتاب مقررات صادرات و واردات اعلام میشود.
۳. تفاوت ارزش CIF و FOB چیست؟
در ارزش CIF هزینه حملونقل و بیمه نیز لحاظ میشود؛ در حالی که FOB تنها شامل قیمت کالا در مبدأ است.
۴. آیا برای صادرات نیز باید عوارض گمرکی پرداخت شود؟
خیر. صادرات مشمول عوارض گمرکی نیست و حتی مشوقهایی مانند معافیت از هزینه انبارداری و باربری نیز برای صادرکنندگان وجود دارد.